Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Ponieważ jest to podstawowa zasada prawa pracy wynikająca z art 17 kodeksu pracy, obowiązuje ona wszystkich pracodawców w stosunku do każdego pracownika chcącego podnieść swoje kwalifikacje zawodowe.
Przez ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych należy rozumieć nieodmawianie bez uzasadnionych przyczyn zgody na korzystanie z wybranej przez pracownika formy kształcenia. Z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników będziemy natomiast mieli do czynienia w przypadku zdobywania lub uzupełniania wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.
Umowa szkoleniowa
Umowa szkoleniowa została uregulowana w art 1034 § 1 kp, zgodnie z którym pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych zwana umową szkoleniową należy do umów prawa pracy, pozostaje w związku ze stosunkiem pracy, ale jest to umowa odrębna, nie stanowiąca części umowy o pracę. Na mocy tej umowy pracodawca nakłada na siebie obowiązek przyznania pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe w formie wskazanej w umowie przynajmniej prawo do urlopu szkoleniowego, a także zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia, oraz na czas ich trwania z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Obowiązkiem pracownika będzie natomiast podjęcie procesu podnoszenia kwalifikacji zawodowych w formie wskazanej w umowie i dołożenie wszelkich starań, by sukcesywnie ukończyć ten proces.
Umowa szkoleniowa może zawierać dodatkowe ustalenia między pracodawcą a pracownikiem. Należy pamiętać, że nie mogą być one mniej korzystne dla pracownika niż te, które wynikają z powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Takim uzupełnieniem może być np. postanowienie na mocy którego pracodawca zobowiązuje się pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie pracownika. Dodatkowym porozumieniem może być również zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji – do 3 lat.
Forma zawarcia umowy szkoleniowej
Zasadą jest, że umowa szkoleniowa powinna być zawarta na piśmie. Ale w przypadku, gdy będzie ona zawierała tylko elementy tzw. konieczne, ewentualnie również postanowienia o dodatkowych świadczeniach pracodawcy – wystarczy forma ustna. Natomiast jeżeli umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych zawiera dodatkowe zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych – wówczas powinna być zawarta w formie pisemnej.
Odmowa podpisania umowy szkoleniowej
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych odnosi się zwykle do potrzeb pracy aktualnie wykonywanej przez pracownika, ale może mieć też związek z planowanym awansem pracownika lub nowymi warunkami pracy. Co do zasady pracownik nie ma obowiązku podpisania umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych. W takim jednak wypadku musi on brać pod uwagę to, że jeżeli jego kwalifikacje zawodowe nie będą odpowiadały potrzebom pracodawcy, okoliczność ta może stanowić uzasadniony powód rozwiązania umowy o pracę.
Sebastian Kryczka,
prawnik specjalizujący się w problematyce prawa pracy
oraz prawa cywilnego
s.kryczka@wp.pl